Op zondag 3 april is het in Spanje de dag van de ‘Vias Pecuarias y Caminos Públi­cos’, ofwel de dag waarop openbare pa­den die al sinds mensenheugenis ge­bruikt worden door de herder en zijn kudde, in het zonnetje worden gezet. Het is een mooi moment om het begrip ‘vía pecuaria’ eens onder de loep te nemen.Wie regelmatig in het binnenland van de provincie Alicante wandelt, is ongetwijfeld wel eens bordjes tegengekomen met de term ‘Vía pecuaria’. Het gaat hier om paden die al eeuwenlang gebruikt worden door herders. Ze namen deze paden als ze een kudde schapen of geiten meenamen naar een buiten het dorp gelegen gebied of naar een andere gemeente. In noordelijker streken van Spanje werden de ‘vias pecuarias’ ook gebruikt door boeren met hun kuddes koeien.?Deze koeien brachten de hele zo­mer door op een hoog gelegen helling waar er volop gras en ander voedsel was. In het najaar werden ze dan weer naar beneden gebracht via hetzelfde pad zodat ze de koude periodes in de stal konden doorbrengen.

In het Nederlands wordt een ‘via pecuaria’ drift of dreef genoemd maar dat woord komen we hoogstens nog tegen op een straatnaambordje. Anders is dat in Spanje, waar de ‘vias pecuarias’ beschermd zijn en er nog 125.000 km aan dit soort wegen bewaard is gebleven. Het overgrote deel daarvan ligt in minder druk bebouwde streken als Extremadura, Castilla-León, Cas­tilla-La Mancha en de Pyreneeën maar zelfs in de provincie Alicante zijn er nog 3.523 km aan vias pecuarias.In de dichtbevolkte delen van Spanje komt het regelmatig voor dat een stuk vía pecuaria geasfalteerd wordt maar officieel is dat niet de bedoeling: het hoort een onverhard pad te zijn waarover de kudde zich zonder gevaar kan verplaatsen en waar de kudde altijd voorrang heeft boven de eventuele andere weggebruikers. Omdat de paden openbaar zijn, zijn ze bovendien ook uitermate geschikt als wandelpad en er zijn dan ook veel wandelroutes uitgezet die over ‘vías pecuarias’ lopen.Er zijn diverse soorten ‘vías pecuarias’. Sommige zijn lokaal, die lopen alleen van het dorp, waar de stal is of was, naar een buitenaf gelegen akker waar het goed grazen is. De kudde gaat vaak ‘s avonds via dezelfde weg weer terug naar de stal. Deze soort wordt ‘estante’ genoemd. Een tweede soort is regionaal en wordt ‘trasterminante’ ge­noemd, hetgeen wil zeggen dat de gemeentegrenzen overschreden worden. De lengte van het pad is echter nooit langer dan 100 km. De derde soort is de ‘trashumante’. Dit zijn lange paden van honderden kilometers waar de kudde naar een graasplek wordt gebracht waar ze vervolgens vele maanden blijft. Op de langere routes zijn vaak traditionele rustplekken en ‘abrevadores’, stenen waterbakken bij een bron waar de kudde kan drinken.De ‘vias pecuarias’ worden ook onderverdeeld naar gelang hun breedte. De breedste zijn de ‘cañadas’, die zijn officieel 72 meter breed maar niet meer dan 75 cm. Vervol­gens zijn er de ‘cordeles’ van maximaal 37,5 meter breed, de ‘veredas’ van maximaal 20 meter breed en ‘coladas’ die vaak nog smaller zijn.En dan zijn er ook nog de ‘Cañadas Rea­les’, lange-afstandspaden die in de dertiende eeuw door koning Al­fonso X, bijgenaamd ‘El Sabio’ (de wijze), werden erkend en gereguleerd. Het gaat om pa­den die minstens 500 km lang zijn en minstens 72,2 meter breed. Er zijn nog tien van deze paden in Spanje en het spreekt vanzelf dat deze beschermd zijn.De ‘vias pecuarias’ worden dus nog steeds zo veel mogelijk be­schermd. Niet alleen om­dat veel paden nog steeds dagelijks gebruikt worden door kuddes maar ook omdat ze als cultureel erfgoed worden beschouwd en omdat het gaat om stukjes bijzondere natuur. Het feit dat de natuur afgegraasd wordt, heeft tot gevolg dat andere soorten flora juist opbloeien en de aanwezigheid van de geiten, schapen en koeien, zorgt voor aanwezigheid van be­paalde insecten, die weer vogels aantrekken, die weer andere diersoorten aantrekken. En ga zo maar door.In de laatste tientallen jaren zijn er op steeds meer vias pecuarias wandelroutes uitgezet en dat gaat goed samen met het doel om de paden zo goed mogelijk in oorspronkelijk staat te handhaven: de gemid­delde wandelaar is een natuurliefhebber die zijn omgeving respecteert en zo langzamerhand leert hij ook om zijn afval weer mee naar huis mee te nemen.Om stil te staan bij de dag van de ‘Vías pecuarias y caminos públicos’, organiseren de milieuverenigingen ‘Amigos de la Sierra Escalona’ en ‘Ecologistas en Acción’ op 3 april een wandeling over de 9,2 km lange ‘vía pecuaria’ van de Sierra Es­calona in het zuiden van de provincie Alicante. De Sierra Escalona is een voorbeeld van een gebied dat door milieubeschermers met hand en tand verdedigd wordt. In de volgebouwde Vega Baja is het één van de weinige stukjes autochtone natuur en het is dus belangrijk om het wandelpad dat de herders gebruikten en nog steeds gebruiken in ere te houden. De wandeling, waaraan diverse milieuverenigingen meedoen, begint om 10.30 uur bij de parochiekerk van San Miguel de Salinas, en is bedoeld om een vuist te maken tegen de bebouwing, die dit gebied bedreigt.Praktische informatieOp https://agroambient.gva.es/es/web/ medio-natural/catalogo-de-vias-pecuarias kunt u drie PDF-bestanden downloaden van alle vias pecuarias in de provincies Alicante, Castellón en Valencia. In elk document zijn de routes per gemeente gerangschikt, met een kaartje en de lengte van de routes. Dit wil niet zeggen dat het aangegeven wandelroutes zijn maar u kunt met behulp van de kaart wel zien waar de paden van de kuddes lopen en er misschien wandelideeën uithalen. Hoe verder naar de kust, hoe vaker stukken van de oorspronkelijke paden geasfalteerd zijn. In bekende wandelgebieden zoals Xorret de Catí (gemeente ...